Alergia na jad owadów oznacza zwykle nietypową i silną odpowiedź organizmu na ukąszenie owada. Cięższe reakcje występują częściej po 30 roku życia choć zdarzają się również u dzieci. Reakcje alergiczne mogą wystąpić po ukąszeniu przez takie owady jak komary, muchy, pchły, chociaż w tych przypadkach są to najczęściej bolesne reakcje, które występują jedynie w miejscu ukąszenia. Znacznie poważniejszy charakter ma alergia na błonkówki, owady żądlące, spośród których najczęściej źródłem uczulenia w naszych warunkach klimatycznych są osy i pszczoły, a rzadziej szerszenie i trzmiele.
Kilka faktów o owadach błonkoskrzydłych:
- Głównymi sprawcami użądleń są osy, szerszenie, pszczoły i w niewielkim stopniu trzmiele ziemne.
- Reakcja alergiczna może wystąpić natychmiast po użądleniu lub po upływie kilku minut czy nawet godzin od chwili użądlenia (nie później jednak niż 24 godziny po użądleniu). Reakcja objawia się pokrzywką, swędzeniem i obrzękiem w miejscu użądlenia, trudnością w oddychaniu, zawrotami głowy lub gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi, nudnościami, drętwieniem kończyn, utratą przytomności aż do zatrzymania akcji serca.
- Pacjent, który przeszedł ogólną reakcję alergiczną w wyniku użądlenia ma 60% szans na rozwinięcie reakcji podobnej (lub silniejszej).
- Osoba uczulona na jad owadów błonkoskrzydłych może poddać się leczeniu - specyficznej immunoterapii. Skuteczność tak przeprowadzonego odczulania osiąga wartość 97 %.
- Owady są szczególnie aktywne latem i wczesną jesienią, a populacja rojów nierzadko przekracza 60.000 osobników.
- Owady są najbardziej niebezpieczne w pobliżu ich gniazd. Przypadkowy przechodzień może zostać zinterpretowany przez owady jako zagrożenie bezpieczeństwa gniazda i zaatakowany.
- Osy i szerszenie mogą żądlić wielokrotnie. Natomiast pszczoły zostawiają żądło w ciele ofiary. Stąd istnieje możliwość wydobycia żądła pszczoły poprzez delikatne zdrapanie. Inna próba wyciągnięcia żądła prowadzi przeważnie do wyciśnięcia dodatkowej porcji jadu.
- Reakcje alergiczne na jady owadów mogą zostać przezwyciężone dzięki zastosowaniu swoistej immunoterapii (odczulaniu), której skuteczność znacznie przekracza 90 %. Polega ona na przyjmowaniu stopniowo wzrastających dawek jadu, który pobudza układ odpornościowy do wytworzenia oporności na mogące pojawić się w przyszłości użądlenia. Już po kilku tygodniach terapii człowiek dotąd żyjący w stresie wywołanym perspektywą użądlenia może rozpocząć normalne życie. Odczulanie swoiste jadami zaleca się dorosłym chorym przez ok. 5 lat.
- Reakcja alergiczna, która pojawi się w wyniku użądlenia może być doraźnie leczona domięśniowym podaniem adrenaliny przez lekarza, lub samodzielnie przez pacjenta. W przypadkach szczególnych konieczne jest zastosowanie płynów dożylnie, tlenu i innych środków, a nawet leczenie szpitalne. Pacjenci narażeni zmuszeni są zatem w każdej sytuacji posiadać przy sobie adrenalinę, a także kierować się do lekarza po każdym przypadku użądlenia, gdyż sama adrenalina może być środkiem niewystarczająco skutecznym.